2017-19 Veel (met name kleinere) ondernemingspensioenfondsen oriënteren zich op de toekomst. Hoge bestuurslasten, hoge kosten en een kwetsbare financiële positie van het fonds geven fondsbesturen aanleiding tot heroverweging: aansluiten bij een bedrijfstakpensioenfonds of overstappen naar een algemeen pensioenfonds zijn twee scenario’s die vaak passeren. Uit nieuw onderzoek van DNB blijkt dat de administratiekosten per deelnemer van de kleinste pensioenfondsen ruim tien keer groter zijn dan die van de grootste fondsen. Gedurende de periode 1992 – 2013 is het gemiddelde aantal deelnemers per pensioenfonds meer dan verviervoudigd als gevolg van consolidatie in de pensioensector en groei van het aantal werknemers. Ondanks technische vooruitgang is er een kleine stijging van de (voor inflatie gecorrigeerde) uitvoeringskosten per deelnemer. Deze stijging wordt toegeschreven aan onder meer hogere eisen van verslaggeving en toezicht, en meer complexe beleggingsstrategieën en -producten.
Substantiele schaalvoordelen
Kleine Nederlandse pensioenfondsen kunnen nog steeds substantiële schaalvoordelen realiseren. Voorts blijkt dat de administratiekosten van verplichte bedrijfstakpensioenfondsen gemiddeld 38% lager zijn dan die van ondernemingspensioenfondsen.
Voor het schatten van schaalvoordelen en efficiëntie in de administratiekosten is een model gebruikt. De schattingen tonen dat de onbenutte schaaleffecten van een pensioenfonds met rond de 2.500 deelnemers 13% bedragen, aldus DNB.
Bedrijfstak efficiënter dan ondernemingspensioenfondsen
Dat impliceert dat 1% groei voor deze fondsen samen gaat met een kostenstijging van maar 0,87%. De schaalvoordelen zijn fors groter voor de echt kleine pensioenfondsen van 250 deelnemers en minder. Voor grotere pensioenfondsen nemen schaalvoordelen verder af en voor de allergrootste zijn er nog steeds schaalvoordelen maar deze worden steeds kleiner en minder zeker. Verplichte bedrijfstakpensioenfondsen zijn over het algemeen efficiënter dan ondernemingspensioenfondsen: ze hebben gemiddeld 38% lagere kosten. Opmerkelijk is dat pensioenfondsen met een vaste premieregeling (defined contribution) 12% lagere kosten hebben dan fondsen die een uitkeringsovereenkomst (defined benefit) uitvoeren.
Commentaar
Op het onderzoek valt wel wat af te dingen als het gaat om algemene conclusies:
- Voorzichtigheid is geboden. Het gaat niet alleen om administratiekosten, het gaat om de netto pensioenopbrengsten: beleggingsrendement minus totale (dus ook belegggings)kosten. Zo blijkt ook uit onderzoek van DNB dat ondernemingspensioenfondsen (die overwegend kleiner zijn dan bedrijfstakpensioenfondsen) betere beleggingsresultaten behalen.
- Een mogelijke verklaring voor de lagere kosten is, aldus DNB, dat bedrijfstakpensioenfondsen veelal een meer gestandaardiseerde pensioenregeling uitvoeren. Dat is waar, echter kennen pensioenfondsen (groot of klein) vaste kosten die onafhankelijk zijn van de grootte van het fonds. Als het vermogen groter wordt worden deze kosten ook relatief lager.
- Opmerkelijk is dat pensioenfondsen met een vaste premieregeling (defined contribution) 12% lagere kosten hebben dan fondsen die een uitkeringsovereenkomst (defined benefit) uitvoeren. Het verschil in administratie verschilt niet dusdanig dat een dergelijk verschil kan worden verklaard.
